Сè што ни е заедничко / Sa so si amenge jekhethane

Изложбата „Сè што ни е заедничко“ (Sa so si amenge jekhethane/All That We Have in Common) се организира во рамки на 14. Европско номадско биенале за современа уметност – Манифеста  и ќе биде отворена во Музејот на современата уметност – Скопје на 8 ноември, а ќе трае се до 20 февруари 2023 година.

Куратори на изложбата се Мустафа Асан, Мо Диенер, Мира Гаќина и Јованка Попова.

Музејот на современата уметност – Скопје e партнерскa институција на една од најзначајните манифестации за современа уметност, 14-то Европско биенале – Манифеста. Тоа подразбира дека МСУ е организатор на програмска целина, составена од дискурзивна и изложбена програма во период од 2021 до крајот на 2022 година.

Уметници чии дела ќе бидат изложени на оваа поставка се: Дилејн Ле Бас (Англија), Ахмет Кадри (Северна Македонија), Сеад Казанџиу (Албанија), Лубош Котлар и Роберт Габрис (Словачка), Рома Џем Сешн Уметнички Колектив – Мустафа Асан, Мо Динер, Милена Петровиќ (Северна Македонија/ Швајцарија/Србија), Нихад Нино Пушија (Босна и Херцеговина/Германија), Андре Јено Рацш (Германија), Емилија Ригова (Словачка), Цеија Стојка (Австрија), Ден Тарнер (Англија), Малгорзжата Мирга-Тас (Полска),  Дурмиш Ќазим (Северна Македонија).

Музејот на современата уметност е лоциран на простор кој е органски дел на градската целина во која со години живее ромската заедница, која често е предмет на политичко и општествено исклучување, мисинтерпретации, шпекулации и предрасуди. Целта на изложбата е да ја прошири политичката имагинација вон стереотипната претстава за истата и преку споделено знаење од меѓународно познати и домашни уметници кои се дел од истата, да артикулира поинакви начини на себепретставување, да ги централизира и направи видливи нашироко игнорираните и недостапни маргинализираните наративи за Ромите.

Изложбата нуди можност преку различни прашања во однос на идентитетските политики со кои се занимаваат уметниците Роми, да се изедначат различни општествено-политички гласови и начини на делување во јавната сфера, давајќи видливост на теми кои се исклучени од доминантниот политички дискурс или се сметаат за неподобни во однос на етнонарцизмот и националните фетиши.

Оттука, „Се што ни е заедничко“ се однесува на дела кои воведуваат еквивалентност помеѓу различните знаења и здружување во акција и бара соодветно решение преку поврзување на различните видови криза – системско насилство врз Ромите и останатите маргинализирани заедници, кризата на идентитетските политики, родова нееднаквост, мигранската криза и сл. Изложбата се осврнува на дела, кои го прикажуваат потенцијалот на уметноста како заедништво и можните остварливи и позитивни алтернативи за делување на рамниште помеѓу политичкото и  интимното.

Изложбата претставува современи интернационални автори и ги анализира можностите за споделување различни гласови и заедничка грижа во капиталистичкиот локален и глобален контекст.  Истовремено отвора можност да се прашаме: „Каков е светот кога е искусен, развиен и живеен од перспектива на разлики?“,„ Што и како претставуваме, на кои гласови им даваме предност пред останатите, што дознаваме за себе си преку спознавање на другиот?“, „Дали концептот за грижа низ различни уметнички стратегии може да ги редефинира границите помеѓу телата, колективните структури, средината и различните политички борби на маргинализираните?“.

Овој проект се спроведува во рамките на Проектот Манифеста 14 Приштина – Западен Балкан и е кофинансиран од Европската Унија и финансиски поддржан од Министерството за култура на Република Северна Македонија.

***  ***  ***

I egzibicia Sa so si amenge barabarutno  (Sa so si amenge jekhethano / All That We Have in Common) si saikerutno kotor katar o 14-to Europakoro nomadikano bienale vašo nevevaxtuno arto – Manifesta thaj ka ovel putardo ko 9-to Novembro ano Muzejo e nevevaxtune arteskoro ko Skopje, a ka ikergovel sa dži o 20-to Februaro 2023 berš.

Kustosia si Mustafa Asan, Mo Diener, Mira Gakjina, Jovanka Popova.

O Muzejo vašo nevevaxtuno arto -Skopje si partnerikani institucia jekhe instituciasa savi ikerel akaja bari manifestacia vašo nevevaxtuno arto, o 14-to ko nič Europako biennale – Manifesta. Adava anel kaj o MNA (MSU) si organizatoro ki programakiri sastin, kerdi katar diskurzivnikane thaj egzibiciakere programe ano period katar o 2021 dži o agor e 2022-to beršeskoro.

Artutne savengere butja ka oven sikavde ki akaja egzibicia si_ Dilejn La bas (Anglia), Ahmet Kadri (Utarali Makedonia) Sead Kazandžiu (Albania), Luboš Kotlar thaj Robert Gabris (Slovačka), Roma Džem Sešn Umetnički Kolektiv – Mustafa Asan, Mo Diner, Milena Petrović (Utarali Makedonia / Švajcaria/Srbia), Nihad Nino Pušija (Bosna thaj Hercegovina / Germania), Andre Jeno Racš (Germania), Emilija Rigova (Slovačka), Ceija Stojka (Austria), Den Tarner (Anglia), Malgorzata Mirga-Tas (Polska),  Durmiš Kjazim (Utarali Makedonia).

O muzejo vašo nevevaxtuno arto si locirime ko than, savo so si organikano kotor e dizkere sastinatar ani savi beršenca dživdinel i romani khedin. I romani khedin si butvar vastušej katar o politikano thaj amalnipaskoro ikalkeripe, bilačhe interpretacie, špekulacie thaj prejudicie. I resarin e egzibiciakiri sit e buvljarel i politikani imaginacia avrial e stereotipikane sikavipaskoro thaj prekal o ulavkerdo džanipe katar e maškarthemeskere pendžarde thaj kherutne artutne save so si katar i romani khedin thaj te kerel artikulacia vase aver čhandia ko korkorikano sikavipe, te kerel centralizacia thaj te kerel dikhle marginalizirime narativia e Romenge, a so si buvleder ignoririme thaj biazbade.

Akaja egzibicia dela šajdipa prekal e ververikane  mangina so si ki relacia e identitetikane politikenca savenca kerena buti e romane artutne, te jekharel thaj sinhronizirinel e ververikane amalnipaskere-politikane krle thaj e čhania ko keripe buti ani putardi sfera, deindoj len dikhipe ke teme, save so si ikalkerde katar o dominantikano politikano diskurso vaj pale dikhovena kaj si bimangle ani relacia e etnonarcizmosa thaj e nacionalnikane fetišenca.

Athar, sa so si amenge barabarutno si ko vjavaharipe e butjenca save so dena ekvivaletnipe (jekhajekhipe) maškar e ververikane džanipa thaj barabaripa ani akcia thaj dela šajdipa te ovel jekh barabarikano rodipe e adekvatikane čhinavipaskoro, prekal e phandipa e ververikane tipia e krizakere – sistematikane nasulipe upral e Roma, kriza e identitetikane politikengoro, marginalizirime khedina, bijekh čačipe ke socialnikane thaj sastipaskere protektive sarinenge, migrantikani kriza… I egzibicia iranel pe ke butja save so sikaven o potencialo e artoskoro sar barabaripe thaj e šajutne šajčerdutne thaj pozitivnikane alternative vašo keripe buti ko jekhajekhipe maškar o politikano thaj o intimnikano.

I egzibicia sikavkerel nevevaxtune internacionalnikane autoria thaj kerel analize e šajdipangoro vašo ulavdipe e ververikane krlengoro thaj jekhethani arakhkeripe ano kapitalistikano lokalnikano thaj globalnikano konteksto.

I egzibicia putarel e šajdipa te pučas amen: „Savo si o sumnal kana isi les eksperienca, si barjarkerdo thaj si dživdokerdo katar e perspektive e ververipangoro?“, „So thaj sar sikavkeras amen, save krlenge dasa anglipe anglo e averikane, so džanljarasa amenge prekal o pendžarkeripe e avere manušeskoro?“, Si vaj na o koncepto vašo arakhkeripe karig e ververikane artikane strategie šajutno ko redefiniripe e liniengoro maškar e badania, kolektivnikane strukture, maškaripa thaj ververikane poltikane maripa e marginalizirime manušenge?“.

Akava proekto realizirinel pe ane pervazia katar o Proekto Manifesta 14 Priština – Lunalirig Balkano thaj si kofinansirimo katar i Europakiri Unia thaj finanzisko zorjakerdo katar o Ministerstvo vaš i kultura tari Republika Utarali Makedona.