Изложби Тековни Следни Минати
EN
Изложби Тековни Следни Минати

Континуитети:  Насекаде дома

Избор од француската колекција на Музејот на современата уметност – Скопје

 

ЛУ Народен музеј – Велес, 13–27 октомври 2025

НУ Завод и музеј – Битола, 28 октомври – 10 ноември 2025

 

Изложбата „Континуитети“ претставува избор од слики, скулптури и графики создадени во периодот од 1933 до 1995 година, кои ја прикажуваат тематската и стилска разновидност и виталност на француската уметничка сцена во текот на 20 век. Делата припаѓаат на француската колекција на Музејот на современата уметност – Скопје, која опфаќа околу 300 дела од повеќе од 150 автори и претставува еден од темелните сегменти на неговата меѓународна збирка.

Потеклото на колекцијата е поврзано со катастрофалниот скопски земјотрес во 1963 година, кога по иницијатива на францускиот писател и критичар Жан Касу и преку ангажманот на првиот директор на МСУ, д-р Борис Петковски, бројни француски уметници подариле свои дела на градот како чин на солидарност. Подоцна, со истражувањето и публикацијата на Силвен Лекомбр (2015), оваа збирка доби нова научна и историска рамка што го потврди интернационалниот и солидарен дух на музејот како уникатна институција во европски контекст.

Француската уметничка сцена на 20 век се издвојува со отвореност, интернационализам и еманципираност, создавајќи простор за слободен израз и рамноправно учество на уметници без разлика на нивното потекло или пол, или уметничкит израз и стил. Изложбата го истакнува токму тој дух на инклузивност и креативна размена, потсетувајќи дека уметноста е поле на заедништво и универзални вредности кои се актуелни и денес.

Преку делата на Ханс Хартунг, Виктор Вазарели, Ана-Ева Бергман, Зоран Мушич, Марта Пан, Асадур Бездикијан, Зора Стак, Хуан Рабаскал и други, изложбата ги осветлува креативните континуитети што ја обликувале европската уметност на 20 век и го реафирмира духот на светската солидарност – идеал врз кој е изграден и самиот МСУ – Скопје.

Во 2023 година, изложбата „Континуитети“ одбележа 30 години дипломатски односи меѓу Франција и Северна Македонија и 60 години од скопскиот земјотрес, а во 2025 година беше воспоставена нова соработка со Музејот на современа уметност во Лион. На тој начин, низ различни генерации, личности и институции, се гради континуитет на културен дијалог и меѓусебна поддршка, кој ја потврдува трајноста на меѓународната соработка како темелна вредност на музејот.

Во својата суштина, изложбата „Континуитети“ ја слави трајната човечка и уметничка поврзаност што ги обликува нашите заеднички културни сеќавања. Таа ја претставува уметноста како витална мрежа на односи – меѓу уметниците и публиката, меѓу минатото и сегашноста, меѓу локалните и глобалните наративи – што и денес ја дефинираат динамиката на современата уметност и светот во којшто живееме денес.

 

Куратори: Владимир Јанчевски, Благоја Варошанец и Ива Димовски

 

Ретроспективната изложба на Живко Поповски е прва сеопфатна презентација на делото на еден од највлијателните македонски архитекти.
 
Темелена врз повеќегодишно истражување на проф. д-р Анета Христова – Поповска и проф. д-р Мери Батакоја, изложбата го осветлува неговиот проектантски опус, претставен со ексклузивни материјали од приватната архива. Публиката ќе има можност да види десетици оригинални проекти, цртежи, фотографии и видеа, кои за првпат го откриваат целосниот спектар на неговите авторски преокупации.
 
Сиот овој документарен материјал испишува една поубава стварност за нашите градови и го прикажува Живко Поповски како вистински вљубеник во архитектурата, кој го посветил сиот свој живот неуморно замислувајќи и проектирајќи архитектура со интимна посветеност. Дополнително, низ оваа изложба, архитектонската имагинација на Живко Поповски се разоткрива како исклучително комплексна и дијалектичка — со преокупации кои се протегаат од модернистичката универзалност до силната културна самосвест и длабоката грижа за локалните континуитети, од рациото на модерниот артефакт до ексцентричноста на ликовната интуитивност и постмодерната текстуалност. Неговата архитектура е жива форма — која, како и животот, е повеќегласна и постојано во еволуција.Кураторската поставка ја следи оваа полифонична траекторија низ шест тематски целини:

• ХОЛАНДСКА ЕПИЗОДА: Архитектурата на отворенотo општество;
• ФОКУС „ГТЦ – СОБРАНИЕ НА ГРАД СКОПЈЕ“: Урбархитектурата на дело;
• АРХИТЕКТОНСКИ КОНКУРСИ: Рефлексија на самоуправувањето во архитектурата;
• ОХРИДСКА АРХИТЕКТОНСКА ШКОЛА: За критичкиот регионализам и татковинските места;
• НА СКОПЈЕ, СО ЉУБОВ! За градот што може(ше) да биде;
• ОБРАСЦИ НА АРХИТЕКТОНСКАТА ИМАГИНАЦИЈА: Авторски теми и семантички идиосинкразии.
 
Наместо линеарна биографија, изложбата се гради како простор на резонанци, каде тематските целини се прелеваат една во друга, претставувајќи го делото на Живко Поповски како траен потсетник дека архитектурата може – и треба – да биде и длабока авторска опсесија, и интелектуална позиција, а притоа и натаму да остане културен проект со недвосмислена јавна одговорност.
 
Од кураторите, Анета Христова – Поповска и Мери Батакоја
 
Отворање на изложбата: 3 септември, 2025 во 20ч.
 
 
 
ПРОФЕСИОНАЛЕН ЖИВОТОПИС: Живко Поповски е роден на 30 јули 1934 година во Скопје. Дипломирал архитектура на Архитектонскиот оддел при Техничкиот факултет во Скопје во 1961 година. Од 1963 до 1999 година работел на Архитектонскиот факултет во Скопје, на Катедрата за проектирање на јавни згради. Активно делувал во архитектонските здруженија во Македонија и Југославија, бил секретар и претседател на Сојузот на архитекти на Македонија, како и претседател на Координациониот одбор на Сојузот на архитекти на Југославија.Го организирал првото претставување на македонската архитектура со изложбата „Македонска архитектура“ (1974) и првото Биенале на македонската архитектура – БИМАС (1981) во Музејот на современата уметност во Скопје. Бил иницијатор и уредник на списанието „А:“, како и основоположник на предметот Теорија и архитектонско истражување, залагајќи се за мобилизација на македонскиот прогресивен архитектонски дискурс. Бил долгогодишен дописник за југословенските списанија „Човјек и простор“, „Архитектура“ и „Архитектура и урбанизам“. Остварил повеќе студиски патувања, а пресудно влијание врз неговата работа имал престојот во бирото на Jo Ван ден Брук и Јакоб Бакема во Ротердам (1964–1965).Автор е на десетици проекти со бројни наградени конкурсни решенија. Негови реализирани проекти се „Домот на пензионерите“ и реконструкцијата на „Центарот на културата“ во Охрид, како и „Градскиот трговски центар“ во Скопје, за кој добил Октомвриска награда (1971) и Борбина плакета (1974). Добитник е на повеќе специјални признанија на БИМАС (1981, 1991), како и на наградата за животно дело „Андреја Дамјанов“ (2002). До крајот на животот неуморно го брани достоинството на архитектонската професија.
 
Изложбата ја реализира Музејот на современата уметност – Скопје, со поддршка на Министерството за култура на Република Северна Македонија како проект од национално значење за 2025 година.
 
Во нејзината реализација великодушно придонесоа Комората на овластени архитекти и инженери на Република Северна Македонија и компанијата КНАУФ.
 
Пријатели на МСУ – Скопје: Тиквеш

Сите презентирани материјали се дел од приватната архива на Живко Поповски.

 

Самостојна изложба на Ибрахим Махама во Музејот на современата уметност – Скопје

Отворање: 14 октомври, 2025 година во 18 часот
Траење на изложбата: 15/10/2025 – 14/11/2025

Специјално отворање на проектот, со можноста публиката да се сретне со светски реномираниот уметникот Ибрахим Махама ќе се одржи на 14 октомври, 2025 година со почеток во 18 часот.

Делото на Махама, кое ја обвиткува фасадата на Музејот на современата уметност, претставува прва негова самостојна изложба во земјава.

Текстилната површина, составена од над 1.000 јутени вреќи кои ја обвиткуваат зградата, се секојдневно користени за транспорт на стоки и производи, првенствено во економиите на глобалниот југ, носејќи ги на себе историските траги од процесите на трудот, размената, реферирајќи на теми како глобализацијата и миграцијата, експлоатацијата и економската нееднаквост. Преку поврзување на јутените вреќи и нивното инсталирање на површината на зградата на музејот, делото истражува како историските настани се вградени во материјалноста на јутените вреќи и како преку оваа инсталација фасадата се преобразува во политичко огледало.

Основан во 1964 година, МСУ – Скопје е создаден како платформа за уметничка размена, културна и меѓународна соработка. Изграден од донации после катастрофалниот скопски земјотрес во 1963 година, претставува материјално здание на принципот на солидарност, место кое го одразува ветувањето за подобро општество.

Интервенцијата на Махама го обновува основачкиот етос на музејот, потврдувајќи ја улогата на уметноста во општеството и нејзиниот потенцијал да претставува и одразува акти на солидарност без оглед на различните просторни и историски контексти и ситуации. Зградата на музејот нераскинливо се поврзува со инсталацијата и јутените вреќи на Махама, станувајќи пандан во изразувањето и повторно промислувајќи ја и воспоставувајќи ја солидарноста, спротивно на доминантните глобални односи на моќ и експлоататорската геополитичка динамика.

За уметникот
Ибрахим Махама е роден во 1987 година во Тамале, Гана. Тој живее и работи во Акра, Кумаси и Тамале. Одбрани самостојни изложби вклучуваат Барбикан центарот, Лондон (2024); Кунстхале Оснабрик, Германија (2023); Ауде Керк, Амстердам (2022); Фрак Пејс де ла Лоар (2022); Хај Лајн, Њујорк (2021); Музеј на уметноста на Универзитетот во Мичиген (2020); итн. Учествувал на бројни групни изложби, вклучувајќи го 4-то издание на Биеналето во Лагос, Лагос (2024); Биенале на Малта и Гозо (2024), 15-то Биенале во Шарџа, Кина (2023); 18-то Меѓународно биенале на архитектура во Венеција (2023); 35-то Биенале во Сао Паоло (2023); Музеј на ликовни уметности, Хјустон (2021); Центар Помпиду, Париз (2020); 22-ро Биенале во Сиднеј (2020); Павилјон на Гана на 58-мо Биенале во Венеција (2019); Документа 14, Атина и Касел (2017); Кунстал Шарлоттенборг, Копенхаген и Холбек (2016); 56-то Биенале во Венеција (2015); итн.

Надвор од својата уметничка практика, Махама активно се стреми да ја редефинира улогата на уметноста во општеството. Тој ги основа Центарот за современа уметност „Савана“ и Студиото „Црвена глина“, обете институции посветени на образование, експериментирање и уметничка пракса водена од заедницата во северна Гана. Во 2023 година, Махама беше назначен и за уметнички директор на 35-тото Љубљанско биенале за графички уметности, Љубљана.

Куратор: Нада Прља

Проектен менаџер: Ангелика Апсис

 

Поддршка
Изложбата ја реализира Музејот на современата уметност Скопје со финансиска поддршка и паритетен придонес од Министерството за култура и туризам, како и од Фондацијата Рајтман (Reitman Foundation), Лондон; Евролинк осигурување; Завар; Раде Кончар; Градежен Факултет, Универзитет Св. Кирил и Методиј; Македонска алпинистичка федерација и Викиекспедиции, сите од Скопје.

Пријатели на МСУ Скопје: Галеријата Вајткјуб (White Cube Gallery), Лондон, Њујорк, Хонг Конг, Париз, Сеул; AПАЛАЦОГАЛЕРИЈА (APALLAZOGALLERY), Бреша и Тиквеш, Кавадарци.

Отворање: петок, 24 октомври 2025 година /20 часот

 

Во пошироките рамки на сеприсутната и важна филозофија на веќе ургентната потреба на симбиоза на природата и човекот, меѓузависност, комплементарност, соработка и учество на мноштвото видови во општеството на работ на изумирањето (Ана Цинг, Дона Харавеј, Мареј Букчин), откриена е идејата за важноста на напуштените простори наспроти култивираните простори, како простори на регенерација што на некој начин и ja опримеруваат неуништливата бунтовна енергија на природата. Според теориите за третиот пејзаж или четвртата природа, токму овие нарушени земјишта што ако не се занемарат како остатоци или плевел, се нови екосистеми што отвораат простор за да се преиспита зачувувањето на природата и на природниот диверзитет, но и нудат примери за поинакви принципи на организација врз принципи на взаемна помош, солидарност и соработка, како двигатели на еволуцијата. Третиот пејзаж според концептот на познатиот пејзажен архитект и градинар Жил Клемен се просторите што обично се третираат како занемарени – неодлучените простори, лишени од функција, тешки за именување.

 

Токму тоа е фокусот на последната фаза од развојната уметничка линија на Оливер Мусовиќ (1971), еден од најактивните уметници од земјава, кој е присутен на сцената од крајот на деведесеттите години, а оттогаш и активно се претставува на светските уметнички сцени. Во последните две години тој развива фотографски серии што ги обработуваат просторите на „третиот пејзаж“ населени со рудерални екологии, односно растенија што растат на урнатини (етимологијата е од латинскиот збор rudus, урнатини), кои ги предизвикуваат конвенционалните поими за ботаничката убавина и достојност, а според уметникот се и неопеани херои на опстанокот и инспирираат почит со нивната приспособливост, а кои често се отфрлаат како „плевел“.

Мусовиќ ја наоѓа својата истражувачка пасија во овие растенија, и преку својот уметнички ангажман им дава можност да блеснат, да добијат заслуга за својата работа, како еден вид славење на издржливоста на животот на маргините и интригантната привлечност на „третиот пејзаж“. Односно, овие самоорганизирани заедници без човечки интерференции не само што говорат за моќта на природата туку и за неочекуваните моменти на шансата да се формираат поинакви заедници. Но, исто така, Мусовиќ бележи охрабрување и од филозофиите за социјалната екологија на американскиот социјален теоретичар и политички филозоф Мареј Букчин, која, всушност, е повик за општествена реконструкција по еколошки линии, која во широки термини означува дека еколошките проблеми произлегуваат од длабоките проблеми во општеството или доминацијата врз природниот свет.

Во таа насока се формира и изложбата „Билни прилагодувања“ во која се вклучени сериите „Обраснато“ од 2023 година, „Рудерален хербариум“ од 2023-2025 година, „Рудерален хербариум на Сингапур“ од 2024 година, „Микроклими“ од 2024 година и „Атлас од сингапурски папратВИ“ од 2025 година, како и една серија од две фотографии, и единечна фотографија. Станува збор за истражувачки потфат манифестиран во неколку групи на фотографии, некои од нив придружени и со текст, во кои уметникот ги бележи природните феномени најчесто во форма на современи ботанички каталози, како и една дигитална публикација, целосно илустрирана и коавторирана со напредни јазични модели на ВИ, која е поставена на компјутер, за слободно разгледување. Тоа се дела што се создадени кога уметникот престојувал на уметнички резиденции во Австрија, Сингапур, Германија и Франција а кои веќе биле претставени пред тамошната публика (во Кунстраумакраде во Моeдлинг, Австрија, и во Уметничкиот музеј на Сингапур), а кои по прв пат се претставуваат во земјава.

Со овие серии претставени во рамките на изложбата „Билни прилагодувања“ се заокружува една истражувачка целина на авторот што забележала различни растителни видови и адаптации во различни клими низ светот.

Со „Билни прилагодувања“ уметникот Оливер Мусовиќ обележува и 30 години активно творештво, односно 30 години од неговата прва самостојна изложба во Уметничката галерија, Битола, во 1995 година. Оваа изложба се случува 18 години од неговата претходна самостојна изложба „Уметникот“ во Музејот на современа уметност – Скопје во 2007 година.

Извадок од текстот за изложбата на кураторката Ивана Васева 

 

Оливер Мусовик (1971, Скопје) е визуелен уметник кој работи во повеќе медиуми, но најчесто фотографија и визуелно раскажување.

Неговата практика го истражува пресекот на природата, урбаниот простор и општествената динамика, со посебен фокус на адаптацијата и отпорноста во транзициски средини. Неговото дело го поставува пејзажот како социо-еколошка конструкција обликувана од луѓето и останатиот (non-human) живот, придонесувајќи кон дијалози за еколошка отпорност, одржливост и улогата на уметноста во поттикнување критичка свест.

Неговите дела се претставени на меѓународно ниво, меѓу другото во SAM – Музејот на уметноста во Сингапур (2025), Музејот на современата уметност, Загреб (2023), Музејот на современата уметност – Скопје, +MSUM Метелкова, Љубљана (2021, 2018), MACRO – Музеј на современата уметност, Рим (2004), Camera Austria, Кунстхаус Грац (20024), Фридерицианум – Касел (2003), Манифеста 4 (Франкфурт, 2002) и Истанбулското биенале (1999).

Делата на Мусовиќ се дел од јавни колекции како што се n.b.k. Берлин, МСУ Скопје, Fondazione Fotografia Модена и +MSUM Љубљана.

Неговите дела се публикувани во повеќе публикации – прегледи на современа уметност од најзначајните светски издавачи на уметничка литература, како „Autobiography” (Thames and Hudson, 2004), „Vitamin Ph – New Perspectives in Photography”, (Phaidon, 2006), „Photo Art, Photography in the 21st. Century”, (Aperture, 2008).

Toј учествувал на повеќе резиденцијални програми низ Европа, Азија и САД.

 

Изложбата е финансиски поддржана од Министерството за култура и туризам на РС Македонија.

Пријател на МСУ – Скопје Тиквеш.

Што значи кога ќе прочитаме на вратата на музејот: „Отворено до понатамошно известување“? Дали тоа е административна белешка за работното време или, можеби, предлог музејот да се замисли како отворен, процес што никогаш целосно не е завршен?

Токму од оваа двосмисленост тргнува Џем A. во својата прва самостојна изложба во регионот. Под насловот „Музеј отворен до понатамошно известување“, тој го разгледува музејот како институција што истовремено сака да биде достапна, инклузивна и современа, но и како место обременето со хиерархии, правила, и ограничувања.

Џем A. си поигрува со клишеата, административните изговори, бирократијата, националистички политики, структурни притисоци што ја одредуваат музејската работа. Насловот на изложбата алудира на несигурноста што ги обликуваа современите институции. „Отворено до понатамошно известување“ е административна фраза, а воедно и политичка метафора, сигнал за условеност, непостојаност и зависност од динамиката на социо-економските превирања.

CemA.-The Museum Is Closed

Image 1 of 10

„Музеј отворен до понатамошно известување“ не се занимава само со музејот како институција, туку како жив организам кој расте или стагнира зависен од културата, односите на моќ и општествената динамика. Уметникот прашува: кога велиме дека музејот е „отворен“, дали мислиме дека е физички достапен, дали е навистина инклузивен, или тоа е само формален декларативен гест кој прикрива структури на исклучување?

Џем A. ја гради својата практика на пресекот меѓу дигиталната култура и институционалниот простор. Тој ја преместува институционалната критика од елитистичкиот јазик на теоријата, кон популарната, секојдневна комуникација, таму каде што критичката мисла може да е вистински ефективна. Неговите дела (графички знаци, кратки текстови, редимејд дела и инсталации) го користат мемето како пристапен и демократски медиум, форма што е разбирлива, лесна за споделување и субверзивна.

Мемето претставува облик на „децентрализирана креативност“, она што не зависи од авторитетот на институциите или елитните канали на уметничка продукција, туку се потпира на хоризонтална мрежа на споделување и репродукција. Неговата политичка сила е во можноста за постојана циркулација, повторување и пренамена, со што ја еродира моќта на институционалното авторство. Додека традиционалните музеи често ја репродуцираат вертикалната хиерархија помеѓу уметноста и публиката, мемето функционира како „контра-јазик“, достапен, неформален и суштински политички. Изложбата го користи овој потенцијал за да ја реосмисли институцијата не само како чувар на културно наследство или автономна уметничка вредност, туку како поле каде што децентрализираната, не-елитна и секојдневна креативност станува дел од пошироката политичка имагинација.

За Џем A. мемето не е само алатка за хумор или интернет – гест, туку културна практика што ја отвора можноста критиката да биде споделена и разбрана надвор од границите на „високата“ култура. Тоа е средство за интервенција во сферата на културната продукција, и метод за колективно препознавање на состојбите во кои сите учествуваме: едноставна реченица, слика или комбинација на текст и ситуации на апсурд, што го отвора прашањето за тоа кој има пристап до уметноста и како таа комуницира со својата публика. Она што изгледа како шега е начин да се проговори за сериозни прашања: за складиштата полни со уметнички дела што никогаш не се гледаат, за дистанцата меѓу уметноста и заедницата, за бирократските правила што понекогаш го прават музејот недостапен наместо отворен. Уметникот го третира музејот како „контра-екран“: место каде дигиталните микронаративи на отпор и иронија се преведуваат во физички простор и добиваат институционална видливост. Во таа смисла, „Музеј отворен до понатамошно известување“ го артикулира музејот како политички субјект кој мора да преговара помеѓу својата институционална ригидност и денешната потреба од отвореност, етичност и општествена релевантност.

„Музеј отворен до понатамошно известување“ не е само наслов, туку и отворено прашање: што значи музејот денес, дали музејот денес е навистина отворен, и за кого? како може да остане значаен простор на вклучување и дијалог – не до следно известување, туку заеднички и континуирано?

 

Перформанс „Крит клуб“

 

 

Отворањето на изложбата ќе биде проследено со перформансот „Крит клуб“ на Џем А. со почеток во 18,30 часот. „Крит клуб“ е перформанс во кој две екипи дебатираат на некое нереалистично прашање поврзано со уметноста. Во средина каде несогласувањето често може да е ризично, „Крит клуб“ создава простор за критичка игра.

Наместо молк или повторување пофалби, учесниците се охрабруваат да не се согласат  – перформативно, како игра на улоги, како мисловен експеримент. Секоја дебата започнува со прашање што делува невозможно за одговор. Едната страна аргументира „за“, другата „против“, сè до моментот кога улогите се заменуваат. Перформансот се развива, а говорниците се снаоѓаат во сè поневозможно сценарио.

„Има ли уметност без публика?“ е прашањето на кое ќе дебатираат Искра Гешоска, Христина Иваноска, Ѓорѓе Јовановиќ и Кристина Леловац, со учество на претставници од Федерацијата за пеливанско борење на РСМ. Дебатата ќе ја модерира Артан Садику.

Куратори: Јованка Попова и Никола Узуновски

 

Отворање на изложбата на 18. септември 2025, во 18:00 ч. и на перформансот во 18,30 ч.

 

Изложбата е финансиски поддржана од Фондацијата Саха и Министерството за култура и туризам на РС Македонија.

Пријател на МСУ Скопје – Тивеш.

 

АРХИВСКИ АСАМБЛАЖ И ИНТЕРВЕНЦИЈА НА КУМЈАНА НОВАКОВА

Ова е обид да се евоцира можноста дека секоја колекција можеби е, би можела да биде, како што секогаш е – бесконечна. Како што и секое отсуство, изоставање и бришење во рамките на една колекција не е ништо друго туку присуство.

Преку прибирање на архивското, на (не)видливите елементи од оваа наша колекција и на можните и невозможните искуства и врски, ова е прибирање на нашите многубројни можни мината.

Минато, или попрецизно, минатост што би можела да биде, минатост која ѝ е можеби потребна, и на која нашата жива сегашност можеби се надева.

Замислена во форма на белешки кон невидлива колекција од желби, како уметничко истражување на можното, ова е само една од многуте замисливи архивски и документарни интервенции во видливата и невидливата колекција на МСУ-Скопје.

Оваа интервенција предлага спекулативен поглед на историјата на колекцијата на Музејот, првично реагирајќи на присуството на американските и на авторите и авторките со седиште во САД, како и на потенцијалните врски помеѓу уметничките простори на САД и прво Југославија, а потоа и Северна Македонија, со цел критички да се осврне на просторите на создавање и да отвори можности да многубројните мината се третираат како отворени (не)режими.

Изложбата обединува архиви, дела и размисли на Сараи Шерман, Џаспер Џонс, Ен Черноу, Бурт Черноу, Кристо Јавашев, Метка Крашовец, Тадеуш Мисловски, Луис Камницер, Џеф Расел, Петар Хаџи Бошков, Роберт Јанкулоски, Дуња Иванишевиќ, Роланд Балади, Дијана Томпсон, Кумјана Новакова.

Благодарни сме за знаењето и работата на сите познати и непознати уметници, писатели, научници, активисти и сите други културни работници, без кои би било невозможно да се истражат и активираат сите мноштва од кои учиме.

 

Тим за реализација:

Авторка на концепт и интервенција: Кумјана Новакова

Соработничка, кустос за колекција: Ива Димовска

Визуелен идентитет и дизајн: Елена Диновска Зарапчиев

Адаптација на графички дизајн: Илиана Петрушевска

Техничка поддршка за изложбен дизајн: Албана Бектеши

Лектура и превод: Андријана Папиќ Манчева

Техничка реализација: Јордан Арсовски

Изложбата е подржана од Државниот архив на Република Северна Македонија, Кинотеката на Република Северна Македонија, Националната академија за дизајн, САД.

Проектот е соработка помеѓу Музејот на современата уметност – Скопје, Министерство за култура и туризам на РС Македонија и Амбасадата на Соединетите американски држави во РС Македонија.

 

Оставината на Семјуел Бекет (1906–1989) претставува длабоко нурнување во суштината на човековото постоење. Неговите зборови и описи го издигнуваат секојдневието од баналноста, откривајќи му ги длабочините на времето и просторот. Неговите записи, романи и драми одекнуваат низ искуствата што ги формираа современата визуелна уметност. Во тие слоевити дела се испреплетуваат алузии и митови, пренесувајќи ја згуснатата атмосфера на немир, восхит, осаменост и моќта на сеќавањето.

Бекетовото присуство на културната мапа на Балканот започнува рано — со илегалната белградска изведба на драмата „Чекајќи го Годо“ во 1955 година, како одговор на геополитичките промени. Преку неговите зборови го согледуваме светот и неговите граници на издржливост:

„Да се даде израз на тоа дека нема ништо за изразување, како и дека нема ништо со што тоа би се изразило, дури и ништо од што би се тргнало кон изразувањето, при што не постои ни моќ ни желба за изразување, а сепак останува обврската – да биде изразено.“

Во нестабилниот 21 век, неговата трагикомична визија добива ново значење. Денешната реалност, исполнета со мрачни тајни, неуротични информации и апсурдни инциденти, сè повеќе ја потврдува Бекетовата немоќ како универзален глас на современото општество.

Изложбата „Бекет е со нас“ нуди дела што провоцираат и вознемируваат. Уметниците ги преобликуваат предметите и амбиентите во сложени визуелни структури, создавајќи текстури што ги одразуваат внатрешните тензии на денешното време. Овие визуелни наративи не само што ја продолжуваат Бекетовата мисла, туку ја претвораат во телесно и сензорно искуство за гледачот. 

 

Уметници:

МАРИЈА ЌАЛИЌ
Завршила Правен факултет на Универзитетот во Белград, како и фотографија на St. Martin’s School of Art во Лондон. Член е на УЛУПУДС (секција за фотографија) во Белград, Република Србија. Објавувала авторски фотографии во дневен и неделен печат, како и во месечни магазини во Белград и Србија. Работела фотографски прилози за книги, изложбени каталози, за филмска продукција и за други медиуми. Била уредник на фотографија во неделниот магазин (Europa Press Holding), Белград, 2003–2011. Резиденцијален уметнички престој во Kulturreferat на градот Минхен, Германија – Villa Waldberta, 2010 и Cité des arts, Париз, 2017.

Од учество на различни групни изложби се издвојуваат тематски целини: Затворени текови (Closed Circuits), 2005 во Конак на кнегиња Љубица, Музеј на Град Белград; Микро-наративи во рамки на Октомврискиот салон во Белград, 2007; Musée d’art moderne de Saint-Étienne, Франција, 2008; како и на Интернационалното биенале на визуелни уметности во Панчево, 2012.

Понови самостојни изложби (2012–2017), пред сè во Белград, ги сочинуваат тематските циклуси на фотографии: Post-memorija, The Spell of the Past, Moj Dom, Nothing is Left To Tell, Cache Memory, Izbor posrodnosti, Info – Stanar, Stern-Berg – Октомвриски салон 2018.

 

ВАНА УРОШЕВИЌ
Родена е во Скопје, Северна Македонија. Завршила Факултет за ликовни уметности во Белград во 1984 година во класата на професор Младен Србиновиќ, а во 1987 на истиот факултет постдипломски студии во класата на професор Радомир Рељиќ.

Во текот на 1987 има студиски престој во Париз. Во периодот 1988/1989 е на специјалистички студии на Академијата за убави уметности во Венеција во класата на професорот Борела.

Добитник е на наградата Димитар Кондовски на Зимскиот салон во Скопје и Прва награда за делото Алхемиска кутија на IX Меѓународно биенале на уметноста на минијатура во Горњи Милановац. Во 2003 година ја претставува Северна Македонија на Венецијанското биенале на уметноста.

Изложувала самостојно и групно во Скопје, Белград, Цетиње, Подгорица, Њујорк, Љубљана, Венеција, Битола, Струга, Лондон, Талин, Сараево, Виена, Чачак, Горњи Милановац, Берлин, Хамбург, Париз, Мурска Собота, Женева, Софија, Оснабрик, Солун, Суботица, Рим и др.

Работи во Националната галерија на Северна Македонија. Од 2010, покрај самостојните настапи, реализира и заеднички проекти со Зоран Тодовиќ.

 

ЗОРАН ТОДОВИЌ
Роден е во 1958 година во Горњи Милановац, Србија. Завршил Факултет за применети уметности во Белград во класата на професорот Божидар Џмерковиќ во 1983 година. Постдипломски студии завршил во 1985 на Факултетот за ликовни уметности во Белград, во класата на професорот Миодраг Рогиќ.

Има студиски престој во Париз во 1991 година. Добитник е на повеќе меѓународни и домашни награди и признанија (Политикина награда, Гран при Варна, Големиот печат на Графички колектив, Награда на Октомврискиот салон во Белград, Pollock-Krasner Foundation Grant).

Изложувал самостојно и групно во Белград, Нови Сад, Загреб, Ријека, Љубљана, Подгорица, Бар, Стокхолм, Ронеби, Ескилстуна, Краков, Катовице, Вроцлав, Фрехен, Берлин, Катанија, Биела, Кјото, Вакајама, Осака, Бопал, Варна, Буенос Аирес, Кувен, Вервие, Ферол, Ментон, Париз, Мастрихт, Скопје, Ѓер, Мишколц, Банска Бистрица, Солун, Мартини, Суботица, Гуанлан итн.

Член е на Здружението на ликовни уметници на Србија од 1984 година. Професор е на Академијата за уметности при Универзитетот во Нови Сад. Од 2010 година, покрај самостојните настапи, реализира и заеднички проекти со Вана Урошевиќ.

 

НИКОЛА ШУИЦА
Роден во Белград, Република Србија – поранешна Југославија. Дипломирал и магистрирал историја на уметност на Филозофскиот факултет при Универзитетот во Белград; докторирал на Универзитетот за уметности во Белград.

Професор на Факултетот за ликовни уметности и на постдипломските и докторски студии на Универзитетот за уметности во Белград.

Избрани публикации: Анатомски мерки, Музеј на современа уметност, Белград, 2017; 57 Меѓународна изложба La Biennale di Venezia: Enclavia – сликарство како последица на ваквиот живот (Владислав Шќепановиќ – Милена Драгичевиќ – Драган Здравковиќ), Павилјон на Србија, La Biennale Viva Arte Viva, Белград, 2017; Историја на уметноста во Србија во 20. век (том II и III), 2012; 2014; Збирка Трајковиќ, Белград, 2010; Милан Блануша – слики, цртежи и графики (монографија), Вршац, 2009; Затворени текови, Меѓународна групна изложба, со уметници од Србија, учество на Joscelyn Pook, Martha Rosler, Tom Phillips, Istvan Horkay, Peter Greenaway; Tom Phillips – New Moment, 2003; Скулптура на Милун Видиќ, УЛУС, Белград, 2003; Леон Коен (1859–1934), Југословенска галерија на уметнички дела, Белград, 2001.

 
МСУ – Скопје во партнерство со КРИК – Фестивал за критичка култура, MOMus Метрополитенска организација на музеи на визуелни уметности на Солун, Министерство за култура и туризам на Северна Македонија и Амбасада на Република Грција во Скопје ви ја претставува изложбата: Парадоксот на Грејсленд: навигирајќи ја неизвесноста
 
Во Парадоксот на Грејсленд, уметниците Фани Будуроглу, Рања Еманоилиду и Лиа Псома се осврнуваат на испреплетените кризи на климатскиот колапс, раселувањето и технолошко-социјално отуѓување како симптоми на доцниот капитализам. Нивните хибридни фигури и пејзажи се движат помеѓу пропастот и обновата, потсетуваат и на последиците од катастрофата и на можноста за пофер и инклузивна иднина. Направени од биопластика, глина, кристализирана хартија и ризоми, нивните дела ги доведуваат во прашање бинарностите помеѓу човекот и нечовечкото, природата и машината, отпорот и контролата. Уметникот Билал Јилмаз е гостин, кој го проширува ова истражување низ призмата на политичка акција и опсервацијата, поканувајќи ги гледачите да се спротивстават на приливот на манипулирани медиуми и да ги прифатат сликите и дејностите кои инспирираат вистинска промена. Во центарот на изложбата е ставена „Лабораторијата“ која го отвора креативниот процес на уметниците – активен простор за замислување нови форми, нови материјали и алтернативни иднини. Тука, експериментирањето станува форма на отпор, а самото уметничко дело станува жив двигател на трансформација.

Западната научна парадигма можеби ни овозможи да го разбереме светот како систем од специјализирани области на знаење на начин што овозможи рационализација, специјализација и раст; во исто време, сепак, тоа нè наведе и да ги занемариме меѓусебните врски меѓу луѓето, општествата и екосистемите.
 
Спротивно на тоа, Фани Будуроглу, Рања Емануилиду и Лиа Псома не нагласуваат и одвојуваат, ниту даваат приоритет на еден симптом пред друг. Човечките, нечовечките и хибридните фигури во нивните дела живеат во недефинирани услови – можеби во контекст во кој се видливи последиците од некоја катастрофа, или, пак, во контекст во кој се наѕира можноста за спекулативна, поизбалансирана иднина – поттикнувајќи ги гледачите да размислуваат за причините, последиците и можностите. Процесот на идентификување на овие состојби станува, едновремено, и процес на размислување и реализација за капиталистичкиот ќорсокак, додека изложбата како целина станува вежба на имагинацијата за можни – дистописки или утописки – иднини. Оваа спекулативна димензија е дополнително надополнета и проширена од уметникот Билал Јилмаз, поканет да се придружи на изложбата во Скопјe. Неговото дело се потпира на акутните мобилизации низ целиот свет, вклучително и оние во Северна Македонија, каде што луѓето излегоа на улиците за да протестираат.
 
Заедничките дела на Грејсленд Колктивот, Фани Будуроглу, Рања Еманулиду и Лиа Псома (Fani Boudouroglou, Rania Emmanouilidou and Lia Psomа) за прв пат беа претставени на изложбата “Graceland: The Triumph of an Uncertain Path”, во рамките 8-то Биенале на современата уметност во Солун (2022-23), организирано од МОМус-Организацијата Метрополитен Музеи на визуелните уметности на Солун (MOMus-Metropolitan Organisation of Museums of Visual Arts of Thessaloniki).
 
Изложбата Парадоксот на Грејсленд: навигирање на неизвесноста е курирана од грчката кураторка Лидија Хацијакову (Солун), чија работа гравитира околу улогата на уметноста како алатка за општествени промени, релацијата помеѓу уметноста и технологијата, уметноста и екологијата, уметноста и современата улога на занаетите.
 
По курураното водење низ изложбата, следи кратка дискусија со уметниците, придружени од Владимир Јанчевски (куратор, МСУ – Скопје), Ана Микоњати (кураторка, Национален музеј на современа уметност, Атина) и Тули Мисироглу (Уметничка директорка, МoMus), модерирана од кураторката Лидија Хацијакову.
 
Фестивалот под наслов „Преобразба“ КРИК 2025 е дел од проектот Re-Imagining Europe: New Perspectives for Action. Проектот е дел од програмата на Креавитна Европа за 2021-2027.
 
The joint works of Graceland Collective – Fani Boudouroglou, Rania Emmanouilidou and Lia Psoma were first presented in the exhibition “Graceland: The Triumph of an Uncertain Path”, in the framework of the 8th Thessaloniki Biennale of Contemporary Art (2022-23) organised by MOMus-Metropolitan Organisation of Museums of Visual Arts of Thessaloniki.
 
Датум на отворање: среда, 25 јуни, 2025 во 20:00 часот
Курирано водење: 20:10 – 20:40
Модерирана дискусија: 20:40 – 21:20

Трагедија на еднаквоста IV (Tragedy of Equality, T.O.E. IV) – Буткање на рака е прво самостојно претставување на Ариел Хасан во Сeверна Македонија.

Проектот имаше три претходни различни итерации: „Битка со бричење глава“ (Токио), „Борење во кал“ (Аделаид) и „Борба со ножеви“ (Берлин). Четвртиот чин во Музејот на современа уметност во Скопjе, кој ќе се одржи во периодот јули – август 2025 година, претставува натпревар во буткање на рака помеѓу двајца рамноправни натпреварувачи, кој се одвива на триаголна издигната платформа дизајнирана од уметникот и изградена специјално за оваа пригода.

Отворањето на изложбата ќе се одржи на 03.07.2025 (четврток) во 20:00 часот, со перформанс под истоимениот наслов.

Ариел Хасан е роден во Аргентина, но своите формативини години ги поминал во Аргентина, САД и Шпанија. Во 2005 година, тој ја воспостави својата уметничка кариера во Австралија. Последователната преселба во Германија во 2008 година го означи почетокот на едно континуирано транснационално постоење, при што уметникот сега работи на своите проекти во ателјеата помеѓу двата континента. Со испитување на сликарството како портал кон човечката свест, Хасан ги надмина традиционалните граници на медиумот, негувајќи сингуларен визуелен јазик што се одвива низ различни форми на изразување – практика обележана и со експанзивно експериментирање и со несомнена индивидуалност. Неговата работа, која се карактеризира со самонаметнати правила и непредвидливи исходи, ја формира основата за појава на сложени визуелни наративи. Тој досега имал самостојни изложби во Австралија, Шпанија, Јапонија, Сингапур, Австрија и Кина, а учествувал и на различни групни изложби вклучувајќи ги Биеналето Кочи-Музирис и Биеналето во Каиро. Неговите дела се застапени во повеќе јавни збирки

Куратор на изложбата е д-р Мелентие Пандиловски, JOLT ARTS, Мелбурн. Мелентие Пандиловски е директор, теоретичар и куратор. Неговото истражување, кое вклучува над 200 курирани проекти и бројни публикации, ги испитува врските помеѓу уметноста, културата, науката и технологијата. Тој живее и работи во Мелбурн, Австралија. Неговите улоги вклучуваат Creative Producer International во JOLT Arts во Мелбурн, Австралија; потпретседател на Меѓународното здружение на уметнички критичари (AICA) Македонија; член на Комитетот за дигитална уметност ACM SIGGRAPH.

Изложбата е финансиски подржана од Владата на Јужна Австралија, CreateSA и GAG Art Advisory 

​ПАНК. СУПКУЛТУРА. СОЦИЈАЛИЗАМ. АРХИВИ И ФОТОГРАФИЈА ОД СЛОВЕНИЈА​

Отворање на изложбата: 03.06.2025 во 20.30 часот.

Изложба курирана од филозофката и теоретичарка Марина Гржиниќ, во соработка со Славчо Димитров​.

Позиции во изложбата: Јанез Богатај, Јануш Чех, Божидар Доленц, Војко Флегар, Душан Герлица, Алдо Иванчиќ, ДК, Синиша Лопојда, Елена Печарич, Матија Празник, Бого Претнар, Бојан Радовиќ, Релации / 25 години Лезбејска група ШКУЦ-LL, Љубљана, Младен Ромих, Тоне Стојко, Тожибабе и Игор Видмар.
Фестивалот „Викенд на гордоста – Скопје 2025“ свечено ќе биде отворен на 3 јуни во 20:30 часот во Музејот на современа уметност со изложбата „ПАНК. СУПКУЛТУРА. СОЦИЈАЛИЗАМ. АРХИВИ И ФОТОГРАФИЈА ОД СЛОВЕНИЈА“ – голема архивска поставка што низ фотографија и документи го истражува словенечкото панк-движење од крајот на 1970-тите до средината на 1980-тите години. Курирана од филозофката и теоретичарка Марина Гржиниќ, во соработка со Славчо Димитров, изложбата претставува ретка можност за домашната публика да се соочи со визуелната и политичката историја на супкултурниот отпор во поранешна Југославија.
Ова ќе биде петтото поставување на изложбата. По славното отворање во Grand Gallery на Цанкарјев дом во Љубљана, изложбата патуваше низ различни европски градови: Пфорцхајм, Грац/Лафелд, Нови Сад, а сега и во Скопје, со враќање во Словенија за изложба во Мурска Собота во 2025 година.
Фокусот на изложбата е на визуелната култура на словенечкиот панк од 1977 до средината на 1980-тите години – период на експлозивна алтернативна енергија, самоархивирање и отпор. Во МСУ изложбата е прилагодена на темите на сексуалност, супкултура и телесен перформанс и нагласува како фотографијата ја обликувала естетиката и политиката на панкот: документ на бунт, критика и самоизразување. Преку архивски слики од концерти, протести и улични собири, се прикажува животот на една сцена што истовремено ги предизвикувала нормите и ја градела колективната меморија.
Панкот во Словенија бил и форма на левичарски, просоцијалистички отпор – поврзан со работнички протести и ЛГБТ активизам. Панкот отсекогаш бил тесно поврзан со работничките протести, играјќи улога на културен сојузник во борбата за правда и општествени промени. Од Југославија до денес, панк-бендовите ги поддржувале протестите со музика и јасна политичка порака. И денес, панк-елементите се препознаваат во современите работнички побуни како симбол на отпор, револт и активно учество против експлоатација и политичка апатија.
Д-р. Марина Гржиниќ, кураторка на изложбата, е главна научна соработничка во Институтот за философија ЗРЦ САЗУ и професорка на Академијата за ликовни уметности во Виена.
Фестивалот „Викенд на гордоста – Скопје 2025“ ќе се одржи од 3 до 14 јуни во неколку културни институции во Скопје: МСУ Скопје, МКЦ, КСП Центар-Јадро и Театар Комедија.
Изложбата ПАНК. СУПКУЛТУРА. СОЦИЈАЛИЗАМ. АРХИВИ И ФОТОГОГРАФИЈА ОД СЛОВЕНИЈА. е поставена во соработка со Истражувачкиот центар при Словенечката академија на науките и уметностите и со поддршка од Цанкарјев дом, Министерството за култура на РС, Националниот музеј за современа историја на Словенија, Модерна галерија, Луминус и А.К.Т; од Пфорцхајм. Во Скопје, изложбата ја организира Коалиција МАРГИНИ во рамки на Викендот на гордоста Скопје 2025, во партнерство со МСУ и ЛГБТИ Центарот за поддршка. Дополнителна поддршка доаѓа од ИЦ при САНУ, Словенија, д-р Ото Лутар и уметничкиот директор Јануш Чех.
Фото: Синиша Лопојда